Dagboek 30 juli 2025

“Mijd het kwade en doe het goede, zoek de vrede en streef er naar”.  

 

Hoewel mijn geheugen me af en toe in de steek laat, weet ik zeker dat ik mijn dagboek nog nooit eerder ben begonnen met een vers uit Telillim-Psalmen (34:15) om de eenvoudige reden dat mijn dagboek niet door mij werd bedoeld als een stichtelijke preek, maar als een dagboek om buitenstaanders de gelegenheid te bieden een kijkje te nemen in het leven van een Joodse Opperrabbijn. Nu ben ik ervan doordrongen dat spreken over een Joodse Opperrabbijn net zo’n pleonasme is als een Joodse Synagoge, het groene gras of, om het maar ongenuanceerd en uitdagend de politiek in te trekken: de Joodse Staat Israël. Als ik de spellingscontrole van mijn computer loslaat op bovenstaande tekst dan wordt automatisch het bijvoeglijk naamwoord groen verwijderd, want gras is altijd groen. Bij de Joodse Synagoge en de Joodse Rabbijn gebeurt er echter niets, terwijl ik er bijna zeker van ben dat bij de Rooms-katholieke Paus het rooms-katholieke verwijderd zal worden omdat de paus per definitie katholiek is en dus is er sprake van pleonasme. Maar waarom grijpt de spellingscontrole niet in bij de Joodse synagoge en de Joodse rabbijn? Heeft niets van doen met voorgeprogrammeerd antisemitisme want een spellingscontrole heeft geen vrije wil en kan daarom niet voor of tegen zijn en zelfs niet tegen Joden. Los hiervan moeten we ervoor waken om achter iedere boom een antisemiet te zien, hoewel… De onbekendheid met alles wat met Joden en Jodendom te maken heeft groeit per dag.  Dat ik als Jood in Nederland ben geboren is voor velen niet te vatten omdat in de huidige Nederlandse samenleving Joden in Israël zijn geboren en niet uit Nederland afkomstig kunnen zijn. En de Joodse synagoge moet ook als Joods bestempeld worden omdat het woord synagoge niet meer wordt gekend. Onwetendheid! En u kent de Nederlandse uitdrukking: ‘onbekend maakt onbemind’ en ‘wat een boer niet kent, eet hij niet’.

Onwetendheid en onbekendheid vormen een belangrijke oorzaak van het huidige zich in een groeispurt bevindende anti-Joods gevoel. Maar het is natuurlijk niet uitsluitend gebrek aan kennis. Volgens het Joodse denken bestaat de wereld uit goed, kwaad en fiftyfifty. Het moge duidelijk zijn dat het kwade te allen tijde geweerd moet worden en het goede omarmd. ‘Mijd het kwade en doe het goede’.  Maar wat te doen met de fiftyfifty categorie? Met criminelen valt niet te onderhandelen, maar die vormen echt niet de meerderheid van de samenleving. Door en door goede mensen behoeven niet beïnvloed te worden om een goed mens te zijn, ze zijn het van nature, komen altijd op voor het welzijn van de maatschappij in haar volle breedte, staan dag en nacht klaar voor de medemens ongeacht zijn religie, etniciteit, intelligentie en zelfs maken ze geen onderscheid tussen arm en rijk. Maar ook zij zijn niet dik bezaaid.

Aan de middengroep, de fiftyfifty, de overgrote meerderheid, de kudde die de makkelijkste weg volgt en zomaar de verkeerde kant kan opgaan: aan hen moet gewerkt worden: zoek de vrede en streef ernaar!

De kudde in mezelf, het automatisme om mee te doen met de overweldigende meerderheid, daaraan dient ieder mens te werken. In dat middensegment bestaat geen eenrichtingsverkeer. Ieder heeft keuzevrijheid en iedere gemeenschap dus ook. En daarom wil ik met u delen de e-mail die ik ontving van Tanja Haseloop, burgemeester van Oldebroek, die naast haar vele functies ook landelijk voorzitter is van het  Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945 (Wageningen45) en die dinsdag jl. na een bezoek aan Kamp Amersfoort het Joodse monument in Amersfoort aandeed, maar leest u zelf:

Geachte opperrabbijn Jacobs, amice,

Dank u wel voor de ontmoeting gisteren met Maud Peper-Dahme en de groep docenten uit de VS. Het was een heel emotionele ontmoeting, niet alleen voor Maud maar voor alle aanwezigen. Als meisje van 6 is Maud met haar zusje in 1942 ondergedoken in Oldebroek, de gemeente waar ik nu burgemeester mag zijn. Haar ouders gaven hun kinderen mee aan een vreemde. Ze vertrouwden iemand die beloofde voor de meisjes te zorgen. Maud en haar zusje verbleven tot het eind van de oorlog eerst in Oldebroek en toen dat niet meer veilig was, in Elburg. Het gezin overleefde de oorlog en emigreerde naar de VS.  Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw komt Maud jaarlijks met een groep docenten naar Europa om de vernietigingskampen te bezoeken en vervolgens in Nederland haar onderduikadressen. Om haar verhaal te vertellen, om de verhalen van iedereen die het niet meer na kan vertellen door te geven. Om de geschiedenis te delen met docenten uit de VS, zodat zij het kunnen delen met hun leerlingen. Ook schreef ze een boek: ‘Chocola, de smaak van vrijheid’. Zoals ze daarin schreef: “we moeten vergeven om verder te kunnen leven. We kunnen niet leven onder de last van onze haat”.

Ik heb Maud 3 jaar geleden voor het eerst ontmoet. Een oudere dame, inmiddels 89. Afgelopen jaar, 80 jaar na de bevrijding, hebben we haar levenswerk kunnen bekronen met een Koninklijke Onderscheiding. Ze was aanwezig bij het Defilé in Wageningen op 5 mei waar u haar ontmoette. Maar het meest indrukwekkende was misschien wel het bezoek aan het Borneoplein in Amersfoort. Het herdenkingsmonument was toen nog niet helemaal klaar, maar als oud inwoner van Amersfoort toen al een heel bijzonder moment voor Maud.

Eergisteren bezochten we het monument samen met ‘haar’ docenten, nadat we een bezoek brachten aan Kamp Amersfoort. U was daar om de groep te ontvangen, er was verbinding en herkenning. Voor Maud heel emotioneel om op die plek in gedachten dicht bij haar opa’s en oma’s, een dienstmeisje, haar oom en tante en haar neefjes te zijn. Bijna 85 jaar nadat ze, zonder het zich toen bewust te zijn, afscheid van ze had genomen.

Dit bezoek, maar ook zeker ons contact, houdt me de afgelopen dagen bezig. Ik was getuige van verbinding die tijd overbrugt, die generaties overbrugt, die een oceaan overbrugt. Dat geeft hoop in een tijd waarin we te vaak zien dat polarisatie de medemenselijkheid verdrukt. Ik hoop dat we ons samen kunnen blijven inzetten voor een wereld waarin respect en liefde voor de ander de verschillen overbrugt.

Met vriendelijke groet,

T.H. Haseloop-Amsing Burgemeester