Column NIW 29 jan. 2021 Ysselsteyn

Lijden aan een orthopedisch gebrek (geen ruggengraat) is niet hetzelfde als je mening bijstellen vanwege voortschrijdend inzicht. Ik ben grootgebracht met een afkeer van alles dat uit Duitsland afkomstig was. Geen Duitse auto, wasmachine en geen voet op Duits grondgebied. En toen was het 1992 en was ik aanwezig in Westerbork bij de onthulling van het monument “102.000 stenen”. Een vriendelijk ogende man met een kalend hoofd kreeg de stoel naast mij toegewezen. ‘Hebt u er moeite mee dat ik naast u kom zitten?’, vroeg hij mij in goed Nederlands met een Duits accent. “Mijn naam is Klaus Citron en ik ben de ambassadeur van Duitsland. Als u liever niet wilt dat ik naast u zit, heb ik daarvoor alle begrip. Mijn vader is in de oorlog gefusilleerd vanwege zijn verzet, maar ik vertegenwoordig hier het land dat zes miljoen van uw volk heeft vermoord.” Wij werden goede vrienden. Hij kwam in mijn gedachten op vanwege het rumoer rond de jaarlijkse herdenking en kranslegging op de Duitse oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn. Er werd daar een brasserie geopend waar je onder het drinken van een gezellig kopje koffie de Duitse soldaten, SS-tuig en Nederlandse landverraders kunt herdenken. Ik ventileerde mijn ontzetting. En prompt werd ik uitgenodigd door de directeur van de Oorlogsgravenstichting voor een gesprek in Ysselsteyn. De “brasserie” bleek echter een “kantine” waar iets gedronken kon worden na een bezoek aan het nieuwe audiovisuele centrum dat toont hoe gewone mensen de meest afschuwelijke misdaden konden begaan, omdat de moordindustrie van nazi-Duitsland onderscheid maakte tussen mensen en Übermenschen. Het “herdenken” was ook zeker niet bedoeld als eerbetoon want het Duitse woord “Gedenken” staat voor “Stilstaan bij”. Na deze ontmoeting in Ysselsteyn had ik op de Duitse ambassade in Den Haag een gesprek. Dat de beoogde boodschap volledig verkeerd werd uitgezonden behoefde weinig betoog. Dat gewone soldaten, SS-tuig en Nederlandse landverraders nooit op dezelfde begraafplaats begraven hadden moeten worden, was ook duidelijk, maar een gepasseerd station. En nu? Eind vorige week een zoom vergadering met 22 deelnemers o.l.v. de Duitse Ambassadeur. Resultaat?  Ik hoop dat de steen met de tekst “Auf diesem Friedhof ruhen 31585 Deutsche Soldaten” verdwijnt. In plaats hiervan drie sobere informatie borden: een voor Deutsche Soldaten, een voor SS-moordenaars en een voor Nederlandse collaborateurs. Maar daarnaast een waardig monument: “Ter nagedachtenis aan 102.000 Nederlandse Joden. Zij kregen geen graf.” Bij dit monument kan dan herdacht worden.