Genocide herdenking Arameeërs

Waarom sta ik hier? Wat doet het ertoe of de moord op onschuldige mensen meer dan 100 jaar geleden wel of niet genocide wordt genoemd of wordt erkend?  Om die vraag te beantwoorden hield ik mezelf een spiegel voor en vroeg mezelf af: hoe zou ik reageren als het bestaan van de Holocaust ontkend wordt of gereduceerd tot iets kleinschaligs? Ik zou dit onacceptabel vinden.

Ik zou dat ervaren als een pijnlijke en flagrante belediging naar hen die toen vermoord werden en naar de nabestaanden van nu. Erkenning is belangrijk, omdat het enigszins de pijn van de gapende open traumatische wond verlicht.

Maar, nog veel belangrijker: geen heden zonder verleden. Onze jeugd moet weten wat er gebeurd is, om te voorkomen dat het weer kan geschieden. En kan het weer geschieden? Ik twijfel daaraan geen seconde. Maar hoe kon het gebeuren? Waren de moordenaars allen per definitie alleen maar slechte mensen? Ik denk het niet. In de jaren ’40-’45 was in Nederland het aantal mensen dat collaboreerde maar een kleine groepje. Maar ook het aantal mensen dat verzet bood en het kwaad durfde te bestrijden was minuscuul. Zoals de beroemde historicus prof. Jacques Presser het in zijn magistrale werk Ondergang beschreef: “5% was heel goed en verborg Joden, 5% was zeer slecht en verkocht Joden voor Fl.7,50 en 90% keek de andere kant op”. De grote meute zag en liet het gebeuren, koos voor de makkelijkste weg, ook als die weg tot de meest mensonterende daden leidde. Of we nu spreken over de Holocaust, andere moordpartijen uit onze moderne geschiedenis, of over de genocide op Arameeërs: het heeft alles te maken met het summum van intolerantie en wegkijken.

Kan de genocide van toen vandaag weer geschieden?  Leren we van de geschiedenis? Volgens mij is de enige historische wetmatigheid die we met zekerheid kunnen vaststellen, dat mensen van het verleden nooit leren.

Vrijheid van Godsdienst? Ja! Vrijheid van Meningsuiting? Ja! Maar als vrijheid van Godsdienst onbeperkt is en oproept om de medemens, die anders denkt of anders is, te elimineren, dan moet die godsdienst of ideologie keihard verboden worden. En als vrijheid van meningsuiting impliceert dat de medemens tot op het bot beledigd en vernederd mag worden, dan mogen wij als samenleving dat niet accepteren, of dat zich nu in Nederland afspeelt of waar ook ter wereld. Extremistische denkbeelden zijn levensgevaarlijk, speciaal in een klimaat dat mondiaal meer en meer aan het polariseren is. En dus moeten wij als samenleving weigeren onze kop in het zand te steken, oog hebben voor de realiteit, leren van wat toen in 1915 mis kon gaan, onze jeugd keihard wijzen op de gevaren van polarisatie, rassenhaat, intolerantie, grootheidswaanzin en genocide.

Maar is dat het doel van onze samenkomst? Is deze bijeenkomst een educatief project om te voorkomen dat? Zijn we hier primair bijeen om een les uit het verleden te halen en naar het heden te vertalen? Neen!

Deze bijeenkomst is begonnen met een minuut stilte. De slachtoffers herdenken. Mannen, vrouwen en kinderen die meedogenloos werden vermoord omdat anderen meenden dat zij niet mochten bestaan.  En ik, als Jood, ben hier aanwezig om met jullie samen die ene minuut stilte te beleven. Ik sta naast jullie., letterlijk en figuurlijk. Ik ben solidair!

 

Bovenstaande waren de woorden die ik heb uitgesproken bij de herdenking van de Genocide 1915 herdenking. De bijeenkomst was geweldig! Wat een warmte, wat een saamhorigheid, wat een liefde voor Israel! En wat een herkenning. Het begon om 19:00 uur en net voor middernacht was ik terug in Amersfoort. Een heleboel indrukken opgedaan, maar ik ga nu naar bed en de indrukken verwerk ik wel in mijn volgende dagboek, want de indrukken waren in een woord uitgedrukt: indrukwekkend!

 

Gedurende coronatijd houdt Opperrabbijn Jacobs een dagboek bij voor het Joods Cultureel
Kwartier. NIW publiceert deze bijzondere stukken dagelijks op https://niw.nl/category/dagboek/