Herdenking Razzia Enschede 2021

 

Hoe vaak ik heb moeten horen als klein kind van mijn zorgzame overbezorgde moeder “wees niet bang. Dit kan nooit weer gebeuren” kan ik me niet herinneren, maar het waren ontelbare keren. Waarvoor ik nou precies niet bang moest zijn, wist ik eigenlijk niet en werd me eigenlijk ook niet verteld. Recentelijk werd me duidelijk dat mijn lieve ouders wel aan hun kleinkinderen hebben verteld wat ze hebben meegemaakt en waarvoor ik, hun vader dus, niet bang mocht zijn.

Deze ervaring van mij, als naoorlogse generatie en als kind van overlevenden, is niet uniek.  Wij, de generatie van ‘na de oorlog’, werden opgevoed in de schaduw van het lijden van onze ouders. Alles was bij ons ‘voor de oorlog en na de oorlog’.

Maar had mijn lieve overbezorgde moeder gelijk? Hoef ik inderdaad niet bang te zijn? Kan het inderdaad niet weer gebeuren?

Prof. Presser schrijft in zijn bekende boek “Ondergang” dat slechts 5% van de Nederlanders echt fout was, 5% echt goed en 90 % het liet gebeuren en meeliep met de kudde die de verkeerde kant opging.

Gisteravond had ik contact met de burgemeester van Urk. Ongetwijfeld heeft u vernomen over het afschuwelijke tafereel dat zich op Urk heeft afgespeeld. Een stel jongeren heeft gemeend “nazi-tje’ te moeten spelen. De burgemeester was ontdaan en heeft namens de Gemeenschap zijn oprechte excuus aangeboden. Urk, de meest pro-Israel Gemeente van ons land. Dat juist daar dat kon gebeuren!  Uiteraard brandden meteen de reacties los. Oproep tot strafvervolging, hoorde ik o.a. roepen.

Hoe kon zoiets gebeuren, vroeg ik me af. En hoe voorkomen we dit soort walgelijke taferelen? Beseften de jongeren waar ze mee bezig waren? Of speelt hier een stuk onwetendheid? Uit hun afgelegde verklaring waarin ze hun wangedrag diep betreuren, voel ik dat er geen kwade bedoelingen achter hun onaanvaardbare gedrag zaten. Achteraf beseften ze dat hun spelletje onaanvaardbaar en kwetsend was.

Toen aan de vorige opperrabbijn van Israel de vraag werd voorgelegd wanneer hij vrede verwacht in het Midden-Oosten, antwoordde hij: Zolang er in miljoenen schoolboeken haat tegen Israel en tegen Joden wordt gekweekt, kan er geen vrede komen.

Opvoeding en educatie! Opvoeding en educatie! Opvoeding en educatie!

Met afgrijzen heb ik gevolgd dat er geprotesteerd werd tegen de komst van vluchtelingen uit Afghanistan. Ik dacht terug aan de jaren van voor de bezetting. Duizenden Joden probeerden vanuit Duitsland de grens naar het toen nog niet-bezette Nederland over te komen. Nederland sloot zijn grenzen. Wat er met de vluchtelingen is gebeurd laat zich raden. Een medemens in nood moeten we altijd helpen. Uiteraard moet er gefilterd worden op potentiële terroristen. Maar nadat dat is gebeurd, wat dan? De drie B’s:  Brood, Bed en Bad. Humanitaire hulp wordt geboden. Maar hier ontbreekt iets essentieels: de B van Basisnormen. Een zeer groot percentage van deze vluchtelingen zijn notoire antisemieten en respect voor de rechten van de vrouw staat niet erg hoog in hun vaandel. Zijn ze hieraan schuldig? Ik denk van niet, want zo zijn ze opgevoed. Maar als wij, Nederland, hieraan geen aandacht besteden, kan onze gastvrijheid catastrofale gevolgen hebben voor onze nabije toekomst.

En daarom is ons samenzijn in aanwezigheid van de jeugd van essentieel belang. De slachtoffers van de razzia verdwijnen meer en meer uit onze gedachten. Nog slechts enkelingen hebben ze gekend. Maar hetgeen toen geschiedde, kan zo weer gebeuren!

Tien rechtvaardigen waren nodig

om de vernietiging van Sedom te voorkomen.

Maar om de hele wereld op zijn kop te zetten

is één criminele fanaticus voldoende!

(Reb Menachem Mendel van Kotzk)

 

Deze herdenking mag niet verdwijnen. Uit respect voor de onschuldigen die keihard uit het leven werden weggerukt, maar ook als waarschuwing, als educatief project. Niet als een afstandelijke geschiedenisles, maar om te voorkomen dat. Want het antisemitisme is weer salonfähig en in het straatbeeld zichtbaar. Er hoeft maar één criminele gek op te staan en de 90% zal gewillig volgen. De razzia van toen kwam plotsklaps en onverwacht. Geschiedenis herhaalt zich, de vraag is alleen wanneer die herhaling komt.

“Wees niet bang. Dit kan nooit weer gebeuren”, hoor ik mijn moeder zeggen. Ik ben niet bang, maar uiterste alertheid is geboden.