Suoer logische en Halagisch

Het was een bijzonder indrukwekkende jaarlijkse herdenking van de Eerste Razzia in Twente, nu 81 jaar geleden. Honderd-en-vijf mannen werden opgepakt als represaille omdat er een elektriciteitskabel was doorgesneden. Aanwezig waren de burgemeesters van Enschede en van Oldenzaal, een aantal Enschedese gemeenteraadsleden en de ambassadeur van Oostenrijk. Nog slechts twee kinderen van weggevoerde vaders waren aanwezig en dus dringt zich de vraag op: moeten we hier nog blijven herdenken. Mijn antwoord luidde duidelijk: Ja! Zelfs als de namen die werden opgelezen steeds onbekender worden en meer vervagen. Want, ik blijf het maar herhalen: het kan zo weer gebeuren! Het gevaar dat de kudde de verkeerde kant op loopt is ook nu zeker aan de orde. De moedige toespraak van onze Minister van Justitie, Dilan Yeşilgöz, die de gevaren die in onze huidige democratie op de loer liggen, oprecht en eerlijk benoemde, versterken mijn visie.

Na Jizkor en kaddiesj werd er op de sjofar geblazen en volgde een voelbare minuut stilte. De sjofar is een hoorn van een beest en staat symbool voor het dierlijke dat overal aanwezig is en dat we allen ook in ons hebben. Allen hebben we goede en slechte eigenschappen, niets mis mee.  Door de dierlijke sjofar te gebruiken voor een heilige mitswa, verheffen we het dier in de mens, en dat is nu precies wat van ons mensen verwacht wordt. Blijf mens, ook als de kudde veelal uit gemakzucht, instinctmatig de verkeerde en vaak beestachtige richting volgt.

Educatie is het antwoord ter voorkoming van kuddegedrag. En daarom is het frapper toujours, niet opgeven. En ja, er worden ook succesjes geboekt. Kinderen van een lokale school lazen de 105 namen voor. Op school hadden ze geleerd over de razzia.

Een ander lichtpuntje dat ik deze week mocht beleven was een fietser, zichtbaar van niet-Nederlandse afkomst, die mij zag zeulen met een vuilniszak, omdraaide, stopte en aanbood om te helpen dragen, en bij de Albert Heijn een Marokkaanse jonge vrouw die mijn echtgenote vroeg of ze haar kon helpen met het inladen van de boodschappen in de auto. Voeg daar nog bij een Marokkaanse vrouw die een soort buiginkje voor me maakte, en ik heb dan toch weer wat hoop dat educatie misschien toch nog vruchten zal afwerpen. Die buigende Marokkaanse deed me herinneren aan de Marokkaanse vrouwen die in de beginjaren van mijn werkzaamheden in Nederland bij mij kwamen met hun huwelijksproblemen omdat 1: naar hun zeggen de imam gaf hun mannen altijd gelijk en 2: in Marokko gingen ze ook altijd naar de rabbi.

Tussen de bedrijven door heb ik voor een meisje van 20 jaar een rabbinale verklaring geschreven. Ik heb haar en haar moeder speciaal bij me laten komen, hoewel ik achter de schermen haar Jood-zijn al had kunnen natrekken. Maar het leek me goed dat we elkaar ontmoetten, even kennismaken, aanmoedigen om naar Israël te gaan en mochten er dan in Israël onverhoopt problemen opduiken vanwege ontbrekende of verkeerde of zoekgeraakte verklaringen, dan weet ze me makkelijker te vinden.

Net voor ik maandagavond wilde vertrekken naar de sjiwwe van Jitschak Pagrach zl, de rondreizende Mediene-chazan, stond de politie voor de deur. Geen bekeuring en zelfs geen huiszoeking (waarschijnlijk omdat ik geen klant ben van de Jumbo). Neen, de diender kwam me vertellen dat hij vergeten was mij te vertellen dat hij met de moeder had gesproken van het knaapje dat mij Free Palestine meende te moeten toeroepen. De moeder begreep het en betreurde het diep dat haar zoontje zich zo misdroeg. Ik hoop binnen afzienbare tijd een gesprek met de moeder te mogen voeren.

Ondertussen ben ik redelijk vermoeid en maak me nu al zorgen over aanstaande zondag. Eerst om middernacht Selichot, de speciale gebeden ter voorbereiding van de Hoge Feestdagen, dan een paar uurtjes nachtrust en dan om 10:45 uur richting Middelburg om vervolgens via Brussel, alwaar een bar mitswa is, naar Nederland terug te keren. Dat zal dus alles bij elkaar ca. 7 uur rijden vergen. Uiteraard dan tussendoor nog een paar toespraken. Ik kon geen chauffeur vinden want die werken niet op zondag, vanwege hun vrije dag of vanwege hun rustdag. Uiteindelijk gaat mijn rabbinale archeoloog mee als chauffeur, want alleen denk ik niet dat ik zo’n afstand trek. Ik hoor u denken: Rabbinale Archeoloog? Heel simpel. Leo is Joods en archeoloog. (Hij is ook nog vader en echtgenoot, maar dat is voor nu even niet relevant). Het komt voor dat er, bijvoorbeeld vanwege de oorlog, een Joodse man of vrouw begraven ligt op een niet-joodse begraafplaats. We willen dan zo mogelijk de stoffelijke resten overbrengen naar een Joodse begraafplaats om ruiming te voorkomen en de eeuwige grafrust te verzekeren. Als rabbijn mag van mij verwacht worden dat ik theoretisch dusdanig ben opgeleid dat ik weet hoe een en ander moet worden uitgevoerd. Maar bij dit soort zaken is de theorie niet hetzelfde als de praktijk. En dan komt Leo in de picture en samen zorgen we ervoor dat de herbegraving zo zorgvuldig mogelijk, respectvol en Halagisch verantwoord, wordt uitgevoerd. En daarom is hij voor mij de Rabbinaal Archeoloog. Archeoloog vanwege zijn professie in het dagelijks leven en Rabbinaal vanwege zijn inmiddels vergaarde ervaring met Halaga, (her)begraven en begraafplaatsen

Mijn dagboek zit er weer op, maar niet voordat ik een aardig halagisch vraagstukje heb opgelost dat ik ook met mijn Rabbinale Archeoloog heb besproken: Op de oude Joodse begraafplaats in Vlagtwedde staat een boom die verwijderd of gekapt zou moeten worden om te voorkomen dat de wortels van de boom de grafrust van de overledene zouden verstoren of de stam de grafzerk zou verdringen. Na enig denkwerk en na overleg met Leo, kwam ik tot super-logische en dus Halagische conclusie: het verwijderen van de wortels van de boom zal leiden tot meer verstoring van de grafrust, dan het laten voor wat het is. En kappen heeft geen invloed op de wortels. En mocht de boomstam de zerk kapot drukken, dan plaatsen of verplaatsen we gewoon die zerk, dat zal ook goedkoper uitvallen dan kappen en zagen.

 

Gedurende de coronatijd schrijft Opperrabbijn Jacobs een dagboek

Voor het Joods Cultureel Kwartier. NIW publiceert deze bijzondere stukken op haar website.