A- en B-Joden

Op weg naar Parijs om vandaar een vlucht te nemen naar Schiphol, schrijf ik dit dagboek vanuit de lucht. Het zit er bijna op. Zondag vlogen we, Blouma en ik, van Schiphol naar Krakau. Dinsdag, zonder mijn echtgenote, van Krakau naar Israël en nu dus weer terug. Het zou waarschijnlijk minder vermoeiend zijn geweest als ik een directe vlucht zou hebben genomen, Tel Aviv-AMS, maar die vertrok dusdanig vroeg dat ik dan niet meer had kunnen dawenen op Ben Gurion Airport. Dat was weer een geweldige ervaring. De taxichauffeur van Jeruzalem naar Ben Gurion, had me uitgebreid uitgelegd dat er ook een intern antisemitisme bestaat die ook bedreigend is. Hij doelde op verschillen binnen de Israëlische samenleving. Verschil tussen vroom en vrij, tussen Ashkenazische Joden en Sefardische, tussen arm en rijk. Hij heeft ten dele gelijk, naar mijn bescheiden mening, want natuurlijk is de kracht van het Joodse Volk onze eenheid en is onderlinge verdeeldheid als gif.

Maar als ik dan zie hoeveel mensen er op Ben Gurion Airport in sjoel waren voor het ochtendgebed en vooral hoe gevarieerd het publiek was. Modern Orthodox, Ultra, Chassidisch, anti-chassidisch en alles wat er tussenin zit. En ook hoeveel zich seculier-noemende Joden graag tefillin kwamen leggen. Als ik dit mocht ervaren, dan wint bij mij toch echt het gevoel van éénheid. We zagen het dat toen enige maanden geleden er een dreiging was van buitenaf, de diversiteit meteen had plaatsgemaakt voor een hechte éénheid. Am Jisraeel Chaj!

Ook bij de incheck, de security ervoer ik wederzijds respect en vriendelijkheid. Have a nice day, have a safe trip. Jonge mannen en vrouwen die over onze veiligheid waken en dat doen op een zorgvuldige maar tegelijkertijd warme en vriendelijke manier. Ook de beveiligers die geen keppeltje dragen tonen respect. Het gevoel van mijn taxichauffeur deel ik daarom maar zeer ten dele. Het oogt voor de buitenstaander allemaal extreem en verdeeld, maar wij Nederlanders moeten, zoals ik al eerder heb geschreven in mijn papieren NIW-column, niet met onze Nederlandse calvinistische ogen kijken en oordelen over een absoluut niet-Calvinistisch Israël. Israël, dat een smeltkroes is van vele culturen uit diverse landen met verschillende mentaliteiten met als koepel: het Jodendom en het Heiige land Israël! Overigens: Erets Jisraeel zonder Thora is als een lichaam zonder ziel: dood.

De conferentie van het dagelijks bestuur van de RCE, Rabbinical Center of Europe, hield zich ook duidelijk bezig met eenheid en onderlinge verbondenheid, niet in theorie maar op praktisch gebied. Eenheid ten aanzien van gioer, erkenning van Jood-zijn. Ook is er uitgebreid aandacht besteed, juist vanuit de eenheidsgedachte, aan de te hoge prijzen voor koosjere producten. De hoge prijzen zijn gedeeltelijk het resultaat van extra eisen die door Rabbinaten gesteld worden. Op zichzelf is het zondermeer goed om extra zorgvuldig te zijn. We stevenen weer af op Chanoeka. Iedereen steekt acht dagen lang de Menora aan. De eerste dag slechts één kaarsje, de tweede dag twee tot op de achtste dag alle acht kaarsjes branden. Iedereen steekt zo de Menora aan. Maar dat we het zo doen is wel extra-extra. We kunnen formeel Halagisch voldoen met iedere dag slechts één enkel lichtje. Maar door niet de kantjes er af te willen lopen tonen we hoe belangrijk ook de minhagim, gewoonten, en de extra-extra’s zijn. Maar als de extra-extra leidt tot een extra duur product en dat dat mensen, die balanceren tussen vroom en vrij, ervan weerhoudt om koosjer te eten, dan wordt er met extra-extra uiteindelijk alleen maar verloren. Er werd dus duidelijk gekeken hoe, door uit te gaan van basis-kasjroet, bijvoorbeeld het koosjere vlees betaalbaarder te krijgen. Dat er daarnaast ook een extra-extra te koop moet zijn, prima, maar dan naast basis-kasjroet. De praktijk is door ons gedelibereer nog niet veranderd, want ook de commercie zal een flinke vinger in de koosjere pap willen hebben. In een land als Frankrijk kan extra-extra blijven, want daar is een zeer grote kasjroet-markt en dus, vanwege onderlinge concurrentie, prijzen die nauwelijks afwijken van de niet-koosjere prijskaartjes.  Maar landen als Nederland, België en nog vele andere EU-landen, lijden nu onder extreem hoge koosjere-prijskaartjes.

Ook hier tussen de rabbijnen éénheid, vriendschap en onderlinge verbondenheid. Overigens had ons neefje, de rabbijn van Krakau, aan de Nederlands-Belgische delegatie zondagavond een geweldige rondleiding gegeven langs de vele Joodse bezienswaardigheden. De vele sjoels, Joodse begraafplaatsen, Joodse winkels. Allemaal door Auschwitz veranderd in geschiedenis. De graven, voor zover niet vernietigd, blijven plaatsen van gebed en serene heiligheid. De sjoels zijn uitsluitend nog monumenten die tonen wat eens was. Een van de groten die daar in Krakau begraven liggen is de Ramo, Reb Moisje Isserlies. Hij was niet ouder geworden dan 33 jaar, maar als we zijn werken bekijken en de verhalen over hem horen, dan zien we ook bij deze kei onder de decisoren, dezelfde benadering waarover wij, rabbijnen, gesproken hebben: soepel voor de ander en strikt voor jezelf, maar wel beiden binnen het kader van de Halaga. Maar dat strikt voor jezelf heeft ook een beperking. Want strikt voor jezelf mag niet leiden tot een breuk in de eenheid, met als direct gevolg het ontstaan van A en B Joden.

 

Gedurende de coronatijd begon Opperrabbijn Jacobs met zijn dagboek op verzoek van het

Joods Cultureel Kwartier.

NIW publiceert nu deze bijzondere stukken op haar website.