"bijna back to normal"

Met de woorden “bijna back to normal” eindigde ik mijn vorige dagboek en de Chanoeka-Toer 2022/5783.  Maar, zo vroeg ik me vandaag af, wat is “bijna back to normal”?

Gisteren was er een Brit Mila in Vinitza, Oekraïne. Rabbijn Mendel Kohen van Mariupol, nu tijdelijk in Israël woonachtig, was ingevlogen eergisteravond en gaat vanochtend, als alles goed is met de baby, weer terug. Hij is dus ook een mohel, een ritueel besnijder en wil niet meteen terug, want stel er moet nazorg gepleegd worden…  De foto van de Brit is niet van erg hoge kwaliteit.  Maar ja, wat kun je verwachten van een huis zonder verwarming en zonder verlichting omdat er geen elektriciteit is!  Omdat rabbi Mendel natuurlijk goed moest kunnen zien wat hij doet, werd er nog ergens een lamp gevonden die op z’n minst een beetje kon bijschijnen. De lamp werkte op batterijen, maar hoe lang nog de batterijen voorradig zullen zijn, is als een gokspel, poker, of, als u dat prefereert: een Russisch Roulette. Is het ‘normal’ dat Mendel even naar Oekraine vliegt en de laatste honderden kilometers rijdt? Als u denkt dat hij betaald wordt voor de brith milah of dat de ouders zijn ticket en kilometers vergoeden, dan heeft u het mis. Ik weet honderd procent zeker dat zelfs als de ouders van de baby een vergoeding zouden aanbieden, Mendel het pontificaal zou weigeren. Is dit ‘normal’?

Overigens liet hij mij weten dat hij geen moeite had om gisterochtend op tijd wakker te worden, hoewel hij bekaf in Vinitza was aangekomen, want bij afwezigheid van een elektrische wekker, hebben de Russen ervoor gezorgd dat het luchtalarm afging en de vermoeide rabbi Mendel zich niet heeft verslapen maar op tijd was om naar het ochtendgebed in sjoel te gaan. We mogen ons afvragen of de ochtenddienst, de middagdienst en de avonddienst wel zo ‘normal’ zijn, te midden van rakettenregen.

Als u de foto ziet, kijk dan even naar het gezicht van Shaul, de rabbijn van Vinitza. Het is een door-en-door vrome uitstraling die hij heeft. De eerste rabbijn die ik in Oekraine op mijn eerste Oekraine-reis ontmoette, jaren en jaren geleden, was rabbi Shaul. Midden in de nacht reed hij mij naar het graf van de Ba’al Shem Tov in Mezibush, een urenlange reis op een nagenoeg onbegaanbare snelweg vol met diepe kuilen. Overdag bestond er geen mogelijkheid want het dagprogramma was door de Christenen voor Israël voor mij dusdanig ingevuld, dat er nergens een ontsnappingsmoment was om even ergens naartoe te gaan, zeker niet enige uren! Die rabbijn Shaul is een en al rust en vertrouwen. Zijn uitstraling voor en na het begin van de oorlog is hetzelfde gebleven. Indrukwekkend. Dat is echte vroomheid, dat is een echte rabbijn. Waarmee ik Rabbi Mendel niet tekort wil doen, want in Vinitza valt nog te leven, de huizen staan nog overeind. Maar Mariupol is nagenoeg geheel verwoest en het gezag is door de Russen overgenomen. Het moet pijnlijk zijn voor Mendel te zien hoe Rabbi Shaul z’n rabbinale taak nog kan uitvoeren, maar zijn Joodse Gemeente is totaal verwoest en zijn Joden of gevlucht, velen via hem naar Israël, of bezweken aan verwondingen.

Ik zit nu in de lounge van Schiphol op weg naar Bazel, Zwitserland. Mijn vlucht vertrekt om 9:10 uur en vanavond ben ik weer terug. Reden van mijn bezoek? Kan ik niet vermelden vanwege privacy… Maar waarom vermeld ik dan überhaupt dat ik naar Bazel vlieg?  Een goede vraag. Mijns inziens behoort een rabbijn inzage te geven in zijn activiteiten omdat leden en bestuurders daar recht op hebben. Iets afdoen met ‘ik kan het niet vertellen om reden van privacy’ vind ik niet acceptabel. Want als het inderdaad niet verteld mag worden, zwijg dan. Maar anderzijds dienen ook bestuurders te beseffen dat privacy gerespecteerd moet worden. Het is voorgekomen dat ik bestuurders neuzend in mijn archief heb aangetroffen. Ook was een notitieboek zoek met vertrouwelijke informatie en werd maanden later gevonden op een bureau waar het zeker niet had mogen liggen. Conclusie: privacy moet gerespecteerd worden, maar nooit misbruikt. En dus geen zwart-wit verhaal, maar een gezonde en verantwoorde balans, de gouden middenweg. Ik denk dat dat ‘normal’ is, en het verdwenen en teruggevonden notitieboek met persoonlijke en vertrouwelijk informatie een schoolvoorbeeld van grensoverschrijdend gedrag. En als ik als rabbijn iets vertrouwelijk moet houden, is het onjuist om te vertellen dat ik een geheim heb, maar niet wil vertellen wat dat geheim is. Ik moet dan gewoon niets zeggen en ook niet laten blijken dat ik op Schiphol zit op weg naar Bazel.

Wat Mendel en Shaul in levensgevaarlijk Oekraine doen is geweldig! Wat het geheim is van hun kracht, opofferingsbereidheid en naastenliefde, weet ik niet. Maar het is verre van ‘normal’.

Gedurende de coronatijd begon Opperrabbijn Jacobs met zijn dagboek op verzoek van het

Joods Cultureel Kwartier.

NIW publiceert nu deze bijzondere stukken op haar website.