vervolg Ysselsteyn

Nog tien dagen en het is Rosj Hasjana, het begin van het Nieuwe Joodse jaar. En dus? Gezelligheid? Appeltje met honing? Ja en nee. Hoewel de gezelligheid, de appel met honing en de klanken van de sjofar een essentieel onderdeel vormen van Rosj Hasjana, gaan de Hoge Feestdagen, gelijk alle wetten en gebruiken binnen Thora en Traditie, veel dieper. Rosj Hasjana, letterlijk vertaald “hoofd van het jaar” heeft alles te maken met zelfoverpeinzing. Wat heb ik het afgelopen jaar onverhoopt verkeerd gedaan, hoe voorkom ik herhaling in het komende jaar.

Hoewel mijn dagboek gewoon een dagboek behoort te zijn en dus een weergave van mijn activiteiten, gebeurtenissen, ontmoetingen en contacten, is bovenstaande Thora-gedachte het gevolg van een reactie die ik gisteren ontving van een voormalig collega uit het Sinai Centrum n.a.v. mijn dagboek. We houden contact met elkaar via de dagboeken die hij van tijd tot tijd van een kritische , voetnoot voorziet.  Maar juist omdat we vrienden zijn hebben we niet uitsluitend lovend contact, maar houdt hij mij met uitsluitend goede bedoelingen scherp. En dus was ik verheugd met zijn taalkundige terechtwijzing:

Vaak lees ik jouw NIW-Dagboek met belangstelling, zij het op tamelijk grote afstand, bijna een etmaal vliegen.

Altijd interessant. Wel heb ik een opmerking betreffende je taalgebruik. Alweer langgeleden leerde ik, dat een zin beter niet moet beginnen met een voegwoord. Het betreft woorden als: Omdat, Want, Maar, Terwijl, En. Dit gebruik wordt wel aangegeven als 'Tante Betje-stijl'. Tante Betje had kennelijk deze gewoonte. In jouw artikelen beginnen tamelijk veel zinnen met Tante Betje. Misschien vinden veel, andere lezers dit (erg) leuk. Je begrijpt het, 'maar' ik vind het nogal storend. AUB ga door met schrijven, publiceren. Mijn groeten, ook aan Tante Betje.

 

Wat heeft dit te maken met bovenstaande Thora-gedachte over Rosj Hasjana, hoor ik u denken. Als we nadenken over het afgelopen jaar en nagaan bij onszelf wat er verbetering behoeft of niet had mogen gebeuren, dan zijn het vaak de grote misstappen waar we aan denken. De kleintjes worden makkelijk over het hoofd gezien. Toch zijn het vaak de kleine details die voor de ander zo belangrijk kunnen zijn. Een eenvoudig ‘goede morgen’, een simpel oprecht complimentje, het tonen van belangstelling. Allemaal van die ogenschijnlijk onbelangrijke details, kunnen juist zo enorm belangrijk zijn. Een vriendelijke blik, een kort telefoontje met de vraag hoe het met de gezondheid gaat. Rosj Hasjana gaat niet alleen over de grote belangrijke kwesties zoals bijvoorbeeld de oorlog in Oekraïne. We volgen de situatie op de voet, kritisch en bezorgd. Maar wat bereiken we hiermee? Heeft mijn volgen van alle raketaanvallen enige invloed op die afschuwelijke oorlog? Of volg ik vanuit een wellicht onbewuste hunker naar sensatie? Had ik misschien beter die tijd kunnen wijden aan een telefoontje aan een eenzame bejaarde met enkel en alleen de vraag: hoe gaat het met u? De kleine details zijn vaak veel minder klein dan ze lijken. En dus vergeet niet op de kleintjes te letten bij ons zelfonderzoek van het afgelopen jaar.

 

Details! Daarover ging het aanvankelijk ook in Ysselsteyn. U herinnert zich wellicht het geruis over de oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn, inmiddels enige jaren geleden. Een advertentie voor een brasserie waar je heerlijk kon genieten van een gebakje en een kop koffie. Die brasserie zat wel gekoppeld aan de oorlogsbegraafplaats waar meer dan 30.000 Duitse soldaten liggen begraven. Maar naast de gewone Duitse soldaten liggen er ook criminele SS’ers en Nederlandse collaborateurs.  Er ontstond ruis. En om een lang verhaal na vele besprekingen met de Duitse ambassade, de beheerders van de begraafplaats, de oorlogsgravenstichtingen van Nederland en Duitsland en vertegenwoordigers van de Duitse Overheid, kort te maken: er is een indrukwekkend educatief centrum neergezet en we zijn nu bijna klaar met een aansprekend monument ter nagedachtenis aan de meer dan honderdduizend Joden, Sinti en Roma die geen graf werden vergund. Bloemen en kransen zullen niet meer worden gelegd en op de jaarlijkse Trauertage zullen de slachtoffers vermeld worden en de moordenaars als moordenaar benoemd.

Op 4 december zal het nieuwe monument worden onthuld, ik mocht meedenken en meebeslissen in de keuze tussen de verschillende ingediende monumenten. Sommige waren abstract hetgeen prikkelt tot nadenken. Andere waren duidelijker. De beeldhouwer/kunstenaar die mijn voorkeur kreeg, en die van de meerderheid van de juryleden, had een monument dat aan duidelijkheid niets te wensen overliet. Spiegels met daarin foto’s van verschillende Nederlandse concentratiekampen. En door die foto’s heen teksten in het Nederlands, Engels en Duits. Teksten die duidelijk tonen wat er door de nazi’s en collaborateurs , die ook op deze begraafplaats begraven liggen, is aangericht. Teksten die ook keihard waarschuwen.

Wat begon met een onschuldig ogend koffie met gebak,  gaat binnenkort eindigen met een respectvol, educatief en indrukwekkend monument. Hoe kon deze verandering plaatsvinden? Door goed naar elkaar te luisteren en de gevoelens van de ander te respecteren. Er zijn nazaten van slachtoffers, nazaten van moordenaars, nazaten van gewone soldaten die vaak tegen wil en dank op de fronten hun leven moesten geven.

De laatste zoom-vergadering heeft eergisteren plaatsgevonden. De samenwerking was een schoolvoorbeeld van respect en begrip, rekening houdend met wederzijdse emoties. De ander in zijn waarde laten en goed naar elkaar luisteren. Ik vermoed dat hierover nadenken zo kort voor Rosj Hasjana belangrijk is. Want allen zijn we, Joods en niet-Joods, onderdeel van een en dezelfde samenleving en was Adam onze gezamenlijke voorouder.

.

 

Gedurende de coronatijd begon Opperrabbijn Jacobs met zijn dagboek op verzoek van het

Joods Cultureel Kwartier.

NIW publiceert nu deze bijzondere stukken op haar website www.niw.nl .