Een half vlammetje bestaat niet.

“Ik ben niet joods. Maar lichtjes neerzetten voor het raam met elke dag eentje extra dat lukt me wel, bedoeld als teken van protest tegen Jodenhaat, en teken van solidariteit met u en alle joden in Nederland en in Israël.”  Dit bericht ontving ik van een mij onbekende. Ik ben ervan overtuigd dat zijn boodschap de voorpagina van de Telegraaf niet zal halen omdat hij niets schokkend zegt en omdat hij een onbekende is. En toch kwamen deze woorden van solidariteit bij mij binnen en waren mij tot steun en correctie, juist met Chanoeka. Ik leg het uit: gisteren zat ik welgeteld negen uur en zevenenveertig minuten in de auto en hebben we 703 km gereden om een toespraak te houden in Nieuws Poort, de menora aan te steken in Bourtange en daarna in Arnhem, waar ook de coördinator antisemitismebestrijding aanwezig was en de aanwezigen heeft toegesproken.

De opkomst in Bourtange was groter dan ooit en in Arnhem overweldigend. Ook nadat de Arnhemse keukenploeg in allerijl de reuze soefganiot in tweeën had gesneden, was er nog bij lange na niet genoeg. En ik kan getuigen dat als het inkoop van eten betreft de Arnhemmers absoluut niet tot de zuinigen behoren. Gelukkig waren er in Bourtange meer dan genoeg broodjes zalm en kaas, omdat in Bourtange bijna alle aanwezigen (uit de wijde omtrek) zich hadden moeten opgeven. Maar, en nou komt het, als ik me al die uren en kilometers had bespaard en gewoon naar de bijeenkomst in de Kastelenstraat, de Dam of de Zuidas in Amsterdam zou zijn gegaan en daar het woord zou hebben gevoerd, had ik een breder publiek gehad en onvergelijkbaar minder uren op de snelwegen doorgebracht. Maar zou het juist zijn om zo te redeneren? (Dit even los van de vraag of mijn hele Chanoeka-toer iets meer of iets minder toehoorders oplevert, want de optelsom van de dertien Chanoeka plaatsen die ik dit jaar aandoe reikt ook in een getal met drie nullen.) De lichtjes in de menora zijn kleine zuivere vlammetjes, geen doldrieste fakkels, waarmee de boodschap wordt uitgestraald, want de kwaliteit is essentieel, niet de kwantiteit. En dus heb ik geen spijt van mijn afgelegde kilometers en de kilometers die nog in aantocht zijn want er zijn nog twee dagen Chanoeka te gaan. Vanavond Groningen en morgenavond het achtste lichtje in Maastricht. Dit jaar tot nog toe onverwacht grote belangstelling die mijns inziens het gevolg is van de duistere situatie in de wereld waar wij Joden uieraard weer schuldig aan zijn. U kent toch het grapje. Vraag:  wie is schuldig, de lantaarnpaal of de Jood? Antwoord: hoezo lantaarnpaal?

Maar to the point: de vierde dag Chanoeka kwamen kwantiteit en kwaliteit, (Inter)nationale politiek en individuele hulpverlening, samen. In de ochtend waren bij mij thuis de twee medewerkers van de Gemeente Enschede die beiden belast zijn met integratie. Dat was een ontluikend gesprek, open en ter zake. Kern van mijn insteek was dat als we als Nederland vluchtelingen binnenlaten en ze de hulp bieden die ze nodig hebben, dan moeten we ze ook aanleren dat sommige denkwijzen door onze multiculturele samenleving niet kunnen worden geaccepteerd. Vrouwen zijn in ons land geen gebruiksvoorwerpen en antisemitisme is niet aanvaardbaar. Ik hoop dat ik via deze twee medewerksters iets in beweging heb kunnen zetten. Ze toonden zich in ieder geval zeer ontvankelijk.

 

Dat was mijn ochtendprogramma. Toen naar Zutphen voor de grote Menora in de steeg voor de sjoel. Afgeladen! Na het aansteken van de Menora waren er in de sjoel voor alle aanwezigen de jaarlijkse soep en latkes. Ondertussen drie nieuwe leden aangebracht voor de Joodse Gemeente Stedendriehoek! En toen richting Enschede voor het Chanoeka concert, herhaling van zondagavond in het concertgebouw in Amsterdam. Meer dan 350 belangstellenden hadden zich aangemeld, een volle (sjoel)bak dus. Op weg naar sjoel belde de burgemeester van Enschede mij: een rel! Hij had (niet erg tactvol) aangegeven niet in sjoel bij het concert te willen zitten naast de ambassadeur van Israël en als hij hem zou begroeten, hetgeen hij zeker wilde doen, dan mochten er geen foto’s worden gemaakt. De burgemeester wilde neutraal blijven! Het verdere verloop kunt u in de diverse media volgen. Gisterochtend in Nieuws Poort, tijdens de bijeenkomst voor parlementsleden, hield de ambassadeur een toespraak en vermeldde dat de burgemeester hem had gebeld en excuus had aangeboden. Dit hele gedoe, heeft mij wel geïnspireerd om in mijn toespraak in Nieuws Poort te benadrukken dat neutraal niet bestaat. We steken of wel of niet het Chanoeka-lichtje aan. Met het aansteken van het kaarsje verdrijven we duisternis. En als we geen licht willen verspreiden, dan kiezen we dus voor duisternis.  De link naar Hamas en het wel of niet bestrijden van terrorisme werd hopelijk door de aanwezigen begrepen. Chris Stoffer, fractievoorzitter van de SGP en medeorganisator van deze parlementaire Chanoeka bijeenkomst, refereerde in zijn toespraak aan, zoals hij het verwoordde,  mijn scherpe boodschap. Het was overigens fijn te zien dat bijna alle fracties vertegenwoordigers hadden afgevaardigd en dat ook bestuurlijk Joods Nederland breed vertegenwoordigd was.

Het Chazzanoet-concert, maandagavond: Geweldig! Maar toch knapte er iets bij mij. De situatie in Israël, onze soldaten die sneuvelen, de families die smachtend wachten op de terugkomst van hun dierbaren (ik vermoed helaas … , maar we moeten positief blijven denken). Het concert, dat al een jaar geleden was vastgelegd vanwege het 95-jarig bestaan van de Mooiste Sjoel van Nederland, had dus officieel niets te maken met de situatie in Israël. Maar, hoe kan het ook anders, zeker ook als de chazan de hoofd-voorzanger is van de IDF, de gebeden die gezongen werden voor het welzijn van Israël, voor de veilige terugkeer van de gegijzelden… Ik voelde de tranen in me opkomen.

En sommige burgemeesters maar neutraal willen blijven omdat ze niets te maken willen hebben met het conflict elders! Wat conflict elders? Bij alle publieke Chanoeka-bijeenkomsten was dit jaar extra beveiliging aanwezig. En Nederland is verhoogd naar dreigingsniveau 4. Het is of het kaarsje wel aansteken of niet aansteken. Een half vlammetje bestaat niet.

 

Jaap Velema, de burgemeester van Bourtange die ook Ter Apel onder zich heeft, twijfelde na 7 oktober geen halve seconde. Hoewel enkele leden van de Joodse Gemeenschap zich angstig afvroegen of dit jaar de publieke menora wel doorgang kon vinden op de Markt van het Vestingstadje, viel hierover met Velema niet eens van gedachten te wisselen.

En wat denkt u van Ahmed Marcouch? Ik citeer de laatste woorden, bijna verbeten klinkend, uit zijn toespraak, staande met keppeltje voor de grote menora in de tuin van de Arnhemse synagoge:

Wie hier in onze stad aan onze Joden komt, krijgt met mij van doen!

 

 

 

Gedurende de coronatijd begon Opperrabbijn Jacobs met zijn dagboek op verzoek van het

Joods Cultureel Kwartier.

NIW publiceert nu deze bijzondere stukken op haar website www.niw.nl .