dagboek 20 augustus 2025

Vandaag geen dagboek maar een opinie, hoewel de opinie wel de opinie van gisteren was en dus ook als dagboek van gisteren geschreven had kunnen worden en als dagboek van vandaag verschijnen. Ronny Naftaniel en Binyomin Jacobs, zijn, of beter gezegd waren, tegenpooltjes. Bewust gebruik ik de verkleinvorm, want echte polen zijn we nou ook weer niet, maar toch: Hij van de Liberaal Joodse Gemeente en ik niet. Hij neigt een beetje naar links en ik ietwat naar rechts. Maar na jaren hebben we elkaar gevonden, want links of rechts, liberaal of traditioneel, beiden strijden we tegen het antisemitisme, willen het niet overdrijven, maar weigeren het te ontkennen en weg te kijken. En dus kwamen we op de idee om samen een opinieartikel te schrijven en te proberen het gepubliceerd te krijgen. Maar waar?  Niet in de Telegraaf en niet in het RD, want die zullen het wel plaatsen en hun publiek heeft onze opinie niet nodig, maar in NRC of Trouw, in de hoop onze zorg over het antisemitisme te kunnen delen met een lezerspubliek dat we zo graag de kant op willen hebben van het anti-antisemitisme! En zie hier ons resultaat dat dinsdag verscheen in dagblad Trouw waarop ik ooit zelf geabonneerd was.

“Voor Joden wordt Nederland onleefbaarder.

Waarom worden Joden aangesproken op de oorlog in Gaza? Van een Syrische Nederlander verwacht men toch ook niet dat hij president Al-Sharaa een extremist noemt? Zijn er Chinese restaurants die geboycot worden vanwege de Oeigoeren? Het is onacceptabel om Nederlandse Joden verantwoordelijk te houden voor het schrijnende conflict tussen Israël en Hamas. Voor daden van een regering waarop ze niet kunnen stemmen.

Onderkant formulier

Veel Joden hebben een innige band met Israël, maar er bestaan onder hen evenveel meningen als in Israël zelf. Het louter toedichten van eigenschappen of opvattingen aan personen of bevolkingsgroepen op basis van hun afkomst is een ernstige vorm van discriminatie.

Activistische druk

De wijze waarop het antisemitisme na 7 oktober 2023, ook in Nederland, in een stroomversnelling is geraakt, knaagt aan onze rechtsstaat. Het gaat niet zozeer om de radicale actievoerders, die een Palestina willen van de ‘River to the sea’ en het zionisme verketteren. Dat universiteiten, culturele instellingen en politieke partijen opvallend snel blijken te buigen voor deze activistische druk en Joodse medeburgers daarbij in de steek worden gelaten, baart ons zorgen. Het wijst op een fundamentele weeffout in het denken over Israël en Joden.

Sprekers op bijeenkomsten van Joodse studenten zijn door pro-Palestijnse actievoerders de mond gesnoerd. Bij de Universiteit Maastricht greep de politie in, maar waren het de toehoorders, niet de activisten, die onder politiebegeleiding moesten vertrekken.

Nauwelijks geboekt

Theaters, soms gesubsidieerd, mijden artiesten, omdat hun Jood-zijn of hun repertoire problemen zouden kunnen opleveren. Lenny Kuhr mocht niet in Leiden optreden. Klezmergroepen worden nauwelijks geboekt. De Israëlische komiek Yohay Sponder kreeg te horen dat hij maar een Joods zaaltje moest zoeken, maar Paradiso ontvangt wel het Britse rapduo Bob Vylan, dat gewelddadige leuzen roept als “dood aan de IDF”. De Belastingdienst te Almelo annuleerde een gepland teamuitje naar de synagoge in Enschede. Recent weigerde een hovenier “wegens Gaza” een boom van een Haagse synagoge te snoeien en werd het gebouw van het Cidi beklad.

De Belastingdienst annuleerde een uitje naar de synagoge van Enschede

Instellingen zijn vooral bang voor ‘gedoe’ en kiezen vervolgens de ‘veilige weg’ door Joden te mijden, wetend dat Joden toch geen vernielingen aanrichten. Maar die veilige weg is schijn. Nederlandse Joden voelen zich hierdoor apart gezet. Ze zijn steeds minder vrij om zichzelf te zijn en zich zichtbaar te uiten. Mezoeza’s (gebedskokertjes) zijn van de deuren weggehaald, keppels worden verborgen onder petten.

Dat Joden zich op deze wijze niet meer uiten uit angst voor geweld en intimidatie is een ernstige aantasting van de rechtsstaat. De kern daarvan is immers de bescherming van minderheden, het recht op vrijheid van meningsuiting en geloofsuitoefening en de plicht van de overheid om deze grondrechten voor alle burgers te waarborgen. Daarbij is het opvallend dat politieke partijen, die doorgaans vooroplopen in de strijd tegen discriminatie en racisme, regelmatig zwijgen als het om Joden gaat.

Trotse Nederlanders

Nederland wordt voor ons snel onleefbaarder. Niet alleen fysiek – bijeenkomsten en scholen vergen zware beveiliging – maar ook sociaal en moreel is het klimaat soms verstikkend. Toch buigen we niet en vertrekken evenmin. Wij laten ons niet monddood maken in een samenleving waaraan wij generaties lang hebben bijgedragen. Wij blijven hier als trotse Nederlandse Joden.

Bovendien hopen wij door op te komen voor onze rechten de democratie te verdedigen. Want als intimidatie bepaalt wie mag spreken, is niemand meer veilig. Steeds als we iets zeggen, herinneren we eraan wat het betekent om als minderheid in een rechtsstaat te leven. Wij blijven staan voor onze rechten en die van ieder ander mens, ongeacht religie, afkomst of geaardheid. We mogen van mening verschillen, dat is immers de kern van onze democratie. Maar haten, intimideren en isoleren van mensen puur wegens hun afkomst moet Nederland onwaardig zijn.”

En ondertussen heb ik een dagje vrij genomen, even weg van al het gedoe, een hele dag geen telefoon, niet in mijn e-mail kijken (alleen af en toe stiekem), even opladen. Moet kunnen! In mijn volgende dagboek zal ik opbiechten in hoeverre dat dagje-even-weg geslaagd was, want mezelf kennende heb ik er al bij voorbaat een hard hoofd in. Want weet u, het is niet alleen gedoe dat er in mijn inbox belandt. Ook hulpvragen van medemensen voor wie ik kennelijk iets zou kunnen betekenen, schrijnende kwesties die ik echt niet vanwege een dagje ‘geen gedoe’ aan de kant mag schuiven, maar ook mooie bemoedigende woorden die mij kracht en moed geven in een periode waarin Ronny en ik een opinie schrijven met als titel: Voor Joden wordt Nederland onleefbaarder.