dagboek 10 september 2025

De Alter Rebbe, de stichter van het Chabad Chassidisme, de stroming binnen het Jodendom waartoe ik mezelf reken, was de vaste wekelijkse Baäl Koree, de persoon die uit de Thora voorleest. Toen hij op de sjabbat dat parsha tawo (Deuteronomium 27) werd gelezen, zoals aanstaande sjabbat, niet in Lyozna was, hoorde zijn zoon, toen nog geen bar mitswa, de Thora-lezing dus van een ander. Zijn angst voor de vervloekingen (vermanende passages) bezorgde hem zoveel verdriet dat de Alter Rebbe op Jom Kippoer twijfelde of zijn zoon wel zou kunnen vasten. Toen het jongetje werd gevraagd: "Hoor je deze parsha, deze vervloekingen, dan niet elk jaar?", antwoordde hij: "als mijn vader dit voorleest, hoor ik geen vervloekingen."  Met andere woorden: zelfs in het meest dramatische is het soms mogelijk iets positiefs te zien.

Toevallig kwam bovenstaande gedachte mij onder ogen net nadat ik met een tragedie werd geconfronteerd. Een dramatisch overlijden van een jonge vrouw van nog geen veertig jaar, geheel onverwacht. En dagelijks staan onze kranten vol met moorden, ongelukken en morgen mag ik weer mijn jaarlijkse toespraak houden tijdens de herdenking van de Twentse Razzia (13-14 september 1941) in de synagoge van Enschede. In de synagoge en niet, zoals gebruikelijk, vóór de mooiste sjoel van Nederland, waar het razzia-monument staat. De reden: de plechtigheid ter nagedachtenis aan de razzia waarbij jonge Joodse mannen werden opgepakt en vermoord, “ligt politiek gevoelig vanwege Gaza!?”

Maandag was er een bijzondere bijeenkomst. Dertig (bijna allemaal) nieuwe medewerkers van de ambassade van Israël kwamen een bezoek brengen aan het Israël Producten Centrum in Nijkerk. En dus werden Blouma en ik verwacht daarbij aanwezig te zijn. Waarom ‘werden wij verwacht’ aanwezig te zijn? Wij zijn als het ware de stempel die Christenen voor Israël koosjer verklaart.

Er waren twee gigantische taarten geïmporteerd uit Antwerpen met daarop een welkom aan het nieuwe (en oude) ambassadepersoneel. Interessant te mogen constateren dat na afloop van het min of meer officiële programma, de medewerkers niet waren weg te slaan uit de IPC-winkel waar ze koosjere boodschappen insloegen en verbaasd waren over de variëteit aan Israëlische wijnen. Kennelijk hadden ze dat in Israël nog nooit gezien!

Momenteel zit ik zo’n beetje non-stop achter telefoon en computer om telefoontjes aan te nemen en e-mails te lezen. Mijn toespraak voor zondag, mijn feestje, heb ik inmiddels uitgeschreven en ik ontvang nu al als een soort prelude lieve e-mails, papieren brieven (die bestaan dus kennelijk nog) en telefoontjes.

Leest u even mee:

Beste rabbijn Jacobs,

Las in het NIW over uw 50-jarig jubileum. Van harte mazzeltov met deze mijlpaal. Het was niet altijd makkelijk, maar het is een hele prestatie om zo goed te kunnen laveren en iedereen te vriend te houden. Ook uw vrouw was en is nog altijd een grote steun voor u. Ik kan mij uw 25-jarig jubileum nog herinneren. Ik zou zeggen op naar de 75!

 

Geachte opperrabbijn Jacobs,

Via diverse bronnen bereikte ons het bericht van uw 50-jarig ambtsjubileum. Anneke en ik wensen u mazzeltov voor u en de uwen. Onze eerste kennismaking was in 1990 bij de opening van de synagoge in Bourtange. Daarna tientallen jaren Chanoeka in Bourtange.  We hebben ook andere zaken samen gedaan, zoals onthullingen van de monumenten in Loppersum en Ter Apel. Meerdere keren herdenkingen. In de Corona periode volgde ik bij u het Lernen online.

We voelen ons verbonden met de Joodse gemeenschap en hebben grote moeite met de huidige antisemitische samenleving. We wensen U toe dat u samen met uw vrouw nog vele jaren in goede gezondheid uw werk kunt voortzetten.

Willem Fokkens.

 

Bijzonder zo’n e-mail van de heer Fokkens. Hij was de ambassadeur van ons Opperrabbinaat en van het NIK in de noordelijke provincies voor de Joodse begraafplaatsen, monumenten en subsidies. Minder dan een jaar geleden heeft hij zijn positie overgedragen aan een jongere generatie. Ja, we hadden en hebben ook nog steeds vele vrienden binnen de niet-Joodse samenleving, laten we dat niet vergeten.

Ik begon met een anekdote over de negatieve vervloekingen, waarover aanstaande sjabbat in alle synagogen ter wereld wordt gelezen. Het negatieve waar je kennelijk ook iets positiefs in kunt horen. Het leven is relatief, maar soms erg hard en onbegrijpelijk. Hoe kijk ik daar tegenaan? Hoe gaan we om met narigheid? Met onbegrijpelijke misère en eigenlijk onaanvaardbaar pijn en verdriet. Terwijl ik mijn dagboek achter in de auto aan het schrijven ben, is Blouma bij een moeder wiens dochter geheel onverwacht op dramatische wijze is overleden. Onacceptabel, niet te vatten. En toch is ook dit een deel van het grillige aardse bestaan. Waarom? Waarom? Dat zoontje dat nog niet bar-mitswa was hoorde in de vervloekingen aanvankelijk geen vervloeking. Maar ik zou niet weten hoe in dit sterfgeval iets positiefs te zien of te horen.

We zijn bijna weer thuis. In de bijzaal van de kerk in Jaarsveld was een bijeenkomst ter gelegenheid van de uitgave van deel II van “Onthullende preken”. Preken die de lokale predikant Ds. Bogerd in boekvorm heeft uitgegeven en die de Megillat Esther uitleggen aan de hand van de Joodse Traditie. Omdat ik het eerste deel aangeboden had gekregen, werd ik ook gevraagd om deel II als eerste in ontvangst te komen nemen. Had ik niets anders te doen, vraagt u zich wellicht af. Neen, ik had niets beters te doen. Jaarsveld staat als één man achter Israël, en dat moeten we koesteren. En daarom was ik iets meer dan een uur in Jaarsveld, heb het boek in ontvangst genomen en ben ook nog voorzien van een soort fruitmand zonder fruit, maar met een veelheid aan zuivere vruchtensappen.

Ik ga dit dagboek naar mijn assistente versturen die mogelijke taalfouten en/of verschrijvingen eruit gaat halen. Morgen is er weer een dag. Eerst Enschede voor de Herdenking Razzia Twente. Daarna een overleg met de Oorlogsgraven Stichting en met Joods Begrafeniswezen en dan naar Nieuwspoort in Den Haag voor de receptie ter gelegenheid van Rosj Hasjana aangeboden door het CJO, Centraal Joods Overleg.

Maar voor nu: we zijn bijna thuis, even iets eten en dan naar bed. Want hoewel ik een top-slechte-slaper ben, heb ik die eerste 3 uur slaap wel echt nodig.